Opis
Przemawianie publiczne jest od starożytności ważnym składnikiem życia społecznego. Dla polityków jest podstawowym sposobem osiągania przez nich swoich celów (np. przedstawiania swoich poglądów, ogłaszania rozmaitych koncepcji, planów czy decyzji) i komunikowania się ze społeczeństwem w różnych istotnych dla niego sprawach. Wiele przemówień politycznych weszło na stałe do pamięci zbiorowej ze względu na wagę wydarzeń, które zapowiadały, zapoczątkowywały, komentowały czy podsumowywały. Z tego powodu zostały utrwalone, są rozpowszechniane drukiem, często cytowane i komentowane, nawet po wielu latach od wygłoszenia. (…) Spośród polskich przemówień politycznych wygłoszonych po 1918 co najmniej kilkanaście zyskało wielką sławę i zapisało się w społecznej pamięci historycznej jako wydarzenia o wielkim znaczeniu symbolicznym (chwalebnym lub złowrogim). (…)
We współczesnej kulturze przemówienie polityczne jest zdarzeniem codziennym, by nie rzec banalnym. Dzieje się tak dlatego, że wystąpienia polityczne są transmitowane przez media, zwłaszcza telewizję, ale także za pośrednictwem kanałów internetowych. Dlatego też obecnie przemówienie trochę spowszedniało – wielu polityków różnych rang przemawia do ogółu obywateli w różnych sprawach o wiele częściej niż np. politycy dwudziestolecia międzywojennego, którzy kierowali swój głos bezpośrednio do obywateli najczęściej w sprawach ważnych przeważnie za pomocą kanału radiowego. Skutkuje to także w pewnym sensie obniżaniem się retorycznej rangi przemówienia jako wypowiedzi w sprawach najważniejszych dla wspólnoty. Osłabła też znacznie retoryczna kultura przemawiania, zwłaszcza w zakresie umiejętności warsztatowych, gdyż w dzisiejszych czasach politykami mogą zostać także osoby o niewystarczających kompetencjach w tym zakresie. (…)
Niniejsza praca – zgodnie z jej podtytułem – stanowi próbę opisu fenomenu przemówienia politycznego z uwagi na jego właściwości językowe i gatunkowe z perspektywy pragmatyki językowej. W istniejącej bowiem literaturze przedmiotu nie ma wedle mojej wiedzy zwartego opisu tej problematyki. (…) Przyjęta w pracy perspektywa oglądu badanego zjawiska komunikacyjnego (przemówienia politycznego) nie wyczerpuje z pewnością możliwości innych metodologicznie ujęć, wprowadza jednak wyraziste kategorie typologiczne, które porządkują w pewnym zakresie pole badawcze i mogą być punktem wyjścia dla kolejnych inicjatyw badawczych zorientowanych na genologiczny opis przemówienia politycznego jako supergatunku.
(ze Wstępu)
